Corten co to właściwie jest?
Corten, stal corten, korten, stal kortenowska, Cor-Ten, CORTEN, COR TEN, COR-TEN® czy Cortensteel?
Niezależnie od nazewnictwa większości osobom chodzi dokładnie o to samo.
Nazwa COR-TEN® jest zarejestrowanym znakiem handlowym. Corten jako oryginalny wyrób jest produkowany na amerykańskiej licencji marki COR-TEN®. Wykorzystanie tej licencji wymusza wyrób bardzo wysokiej jakości z zachowaniem dużej czystości stali. COR-TEN® produkowany jest w licencjonowanych hutach, stąd każda partia zachowuje ściśle określoną równowagę chemiczną, a rygorystyczne wymogi produkcyjne dotyczące czystości i składu chemicznego finalnego materiału, są w stanie spełnić jedynie wyspecjalizowane zakłady.
Corten jest rodzajem stali niskostopowej, konstrukcyjnej, która dzięki odpowiednim dodatkom stopowym zyskuje podwyższoną odporność na warunki atmosferyczne, a dokładniej poprzez rdzewienie wierzchniej warstwy sama się konserwuje, nie pozwalając korozji wniknąć w głąb materiału. Tym samym powlekając całą swą powierzchnię zakonserwowaną „rdzą”, której powstanie przez wielu jest bardzo pożądanym efektem. Dodatkowym atutem jest bezobsługowość. Najważniejszymi pierwiastkami stopowymi wykorzystywanymi do produkcji są miedź, chrom, nikiel i fosfor. Zachowanie ich właściwych proporcji wpływa na trwałe i równomierne powstawanie rdzawej patyny.
Występują materiały typu corten, o bardzo zbliżonym składzie chemicznym oraz właściwościach mechanicznych. Ich oznaczenia to mi.: S355J2WP, S355J0WP, ARCORF i inne, są to jednak zamienniki oryginalnego materiału produkowane bez licencji.
Powstawanie
COR-TEN® jest zarejestrowanym znakiem handlowym powstałym w momencie wynalezienia.
Technologia wytwarzania stali cortenowskiej została opracowana blisko 100 lat temu. Amerykańscy naukowcy udoskonalili stopy konstrukcyjne, które do tej pory były podatne na korozję. Stop okazał się ogromną innowacyjnością, który umożliwił tworzenie konstrukcji bez konieczności dodatkowej troski o zabezpieczanie powierzchni, a jednocześnie nadal był znacznie tańszy od stali nierdzewnych czy kwasoodpornych. Nazwa COR-TEN powstała z połączenia dwóch głównych właściwości jakie posiada, czyli podwyższona odporność na korozję oraz wytrzymałość na rozciąganie. Z amerykańskiego Improved Corrosion Resistance i Tensile Strength.
Patynowanie
Jest to proces korozji atmosferycznej w wilgotnym powietrzu. Do zajścia tego procesu niezbędna jest wilgoć. Dodatkowo bardzo ważnymi czynnikami wpływającymi na ten proces są ilość opadów, zanieczyszczenie powietrza, nasłonecznienie, smog, spaliny, kwaśne deszcze, itp.
Patyna jest powłoką trwałą, jako ostatni etap procesu pasywacji. Cały proces pokrywania powierzchni metalu nalotem patyny trwa kilkadziesiąt lat, choć pierwsze objawy mogą zacząć pojawiać się nawet po kilku godzinach. Pierwszy etap tworzenia powłoki trwa od roku do 3 lat, podczas których, wybarwianie jest najbardziej intensywne i różnorodne. Przemiana warstwy patyny w czasie cały czas ciemnieje i przebiega poprzez kolory: żółty, pomarańczowy, rdzawo-czerwony, brązowy.
W naturalnym środowisku zewnętrznym proces ten przebiega samoistnie, zaś we wnętrzach trzeba pobudzić go dodatkowymi zabiegami. Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, proces pokrywania elementów wykonanych z cortenu rdzą może następować z różną prędkością i intensywnością. Proces produkcyjny blach i profili cortenowskich pokrywa je niewielką ilością oleju, co wbrew pozorom izoluje powierzchnię od warunków atmosferycznych… Zatem dla szybszych efektów należy dokładnie wyczyścić i odtłuścić wierzchnią warstwę wyrobu. Następnie należy zadbać o naprzemienne zawilgotnienie/pełne zmoczycie powierzchni i pełne jej wyschnięcie. Dodatkowymi przyspieszaczami będzie zastosowanie roztworu soli, octu, wody utlenionej czy ciepłej wody. Na rynku można spotkać specjalne preparaty przeznaczone do utleniania cortenu.
Zastosowanie
Piękno rdzawo-czerwonej cortenowskiej powłoki doskonale koresponduje z naturalnymi materiałami, drewnem, zielenią czy ponadczasowym betonem. Industrialny wygląd nadaje niepowtarzalną klasę i styl.
Ogromnym atutem powstałej powierzchni jest sprawienie wrażenia żywej powierzchni. W zależności od wilgotności czy nasłonecznienia, odcień rdzawej powłoki zmienia się stwarzając odczucie ożywionego przedmiotu.
Do tej pory corten wykorzystywany jest do produkcji poszyć wagonów kolejowych czy karoserii pojazdów, a także konstrukcji kontenerów morskich. Zastosowanie go w typu konstrukcjach zabezpiecza je przed nadmiernym rozwijaniem niechcianej korozji w razie uszkodzenia powłoki lakierniczej, wydłużając przy tym użytkową zdatność produktu i okres serwisowy wielu elementów.
W ostatnich latach corten zyskał na popularności. Coraz częściej możemy spotkać jego zastosowanie w użytkowych miejscach publicznych, w parkach, prywatnych ogrodach czy elewacjach nowoczesnych budynków, a także w odważnych wykończeniach wnętrz o industrialnym charakterze. Takimi między innymi mogą być elementy architektury, rzeźby, ogrodzenia, obrzeża ogrodowe, stalowe donice, tablice informacyjne, stojaki rowerowe, przesłony ażurowe, maskownice, grille, elementy reklamowe, lampy, ozdoby ogrodowe i inne.
Zalety cortenu
Największą zaletą stali kortenowskiej jest jej tak zwana bezobsługowość. Jest znacznie tańsza od materiałów kwasoodpornych ani nie wymaga regularnego malowania. Samo konserwująca warstwa patyny jest najlepszym zabezpieczeniem przed postępem korozji.
Dzięki swoim właściwościom corten może przetrwać kilkadziesiąt lat w nienaruszonym stanie. Materiał ten jest trwały i bardzo atrakcyjny.
Jego niepowtarzalne walory wizualne oraz naturalność zostały dostrzeżone przez architektów i projektantów, którzy coraz chętniej wykorzystują je w coraz bardziej oryginalnych i wymyślnych projektach.
Rdzawo-bursztynowy odcień wspaniale komponuje się w roślinnym otoczeniu, a jeszcze lepiej w otoczeniu naturalnych materiałów takich jak drewno, beton, kamień. Materiał jest stosunkowo prosty w obróbce dzięki czemu można osiągnąć bardzo ciekawe efekty końcowe.
Wady cortenu
Największą wadą cortenu, ze względów praktycznych i użytkowych, jest fakt, iż jego rdzawa powierzchnia może powodować zabrudzenia.
Rdza na powierzchni jest podobna do tej powstającej na zwykłych elementach stalowych. Może się kruszyć, sypać, odwarstwiać itp. Zjawisko to jest najsilniejsze na samym początku patynowania. Z czasem jest coraz słabsze i dochodzi do takiego momentu, że nawet po dotknięciu nie ubrudzimy się. Mogące powstać zabrudzenia w miejscach instalacji bądź w najbliższym sąsiedztwie elementów z cortenu. To największa z niedoskonałości tego materiału. Brudna ściana czy podłoże z kostki, betonu czy kamienia niweluje elegancki i schludny wygląd całej aranżacji. Powstałe w ten sposób zabrudzenia są problematyczne do zniwelowania. Najłatwiejszymi metodami zapobiegania powstaniu zabrudzeń to odizolowanie najbliższej okolicy stalowego elementu, do momentu zmniejszenia ilości zabrudzeń do minimum.